به گزارش ، ایمان زنگنه اقتصاددان درباره تاثیر فعال سازی مکانیزم ماشه بر بازار ارز گفت: فعال سازی مکانیزم ماشه در شورای امنیت سازمان ملل متحد، یکی از تازه‌ترین رخدادهایی است که بر اقتصاد ایران سایه انداخته و بازار ارز را تحت تأثیر قرار داده است. با این حال بخش زیادی از نوسان‌های ارزی در ایران ناشی از عوامل اقتصادی مانند افزایش نرخ رشد نقدینگی است و شوک‌های سیاسی مقطعی است. اگر هر دوی این عوامل درست مدیریت شود بازار ارز به تعادل خواد رسید.
او در گفت و گو با همشهری افزود: مکانیزم ماشه یک تهدید برای اقتصاد ایران است، اما تجربه نشان داده که کشور توانایی همزیستی با تحریم‌ها را دارد. آنچه تعیین‌کننده آینده بازار ارز خواهد بود، نه صرفاً فشار خارجی، بلکه کیفیت مدیریت داخلی است. ترکیبی از اصلاحات اقتصادی، شفافیت در سیاست‌گذاری، استقلال بانک مرکزی و دیپلماسی هوشمندانه، می‌تواند بازار ارز را به تعادل برساند.
به گفته او ثبات نرخ ارز، بیش از خود نرخ اهمیت دارد. اگر این ثبات حاصل شود، شوک‌های سیاسی و تحریمی اثر کمتری بر زندگی مردم خواهند داشت و اقتصاد ایران می‌تواند در مسیر قابل پیش‌بینی‌تری حرکت کند.
زنگنه ادامه داد: مکانیزم ماشه به معنای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت است؛ تحریم‌هایی که مستقیماً درآمدهای ارزی ایران را نشانه می‌گیرد. کاهش صادرات نفت و فرآورده‌های پتروشیمی، محدودیت در فروش محصولات معدنی و فلزی، دشواری در بیمه و حمل‌ونقل کالا و انسداد بخشی از روابط بانکی بین‌المللی از جمله پیامدهای این تصمیم خواهد بود. بدیهی است که در چنین شرایطی عرضه ارز را محدود و هزینه مبادلات خارجی را افزایش می‌دهد.
این کارشناس اقتصادی گفت: اما نباید از فراموش کرد که اقتصاد ایران در طول سال‌های گذشته به نوعی به یک تطبیق با شرایط تحریمی رسیده و می‌توان گفت به یک همزیستی با شرایط تحریمی رسیده و با آن خو گرفته است. در واقع اقتصاد ایران به واسطه اجبار و اقتضای شرایط، ناگزیر کانال‌ها و ترفندهایی را برای مدیریت شرایط تحریم به دست آورده و در حال استفاده از آنها برای مدیریت تحریم است.
او تاکید کرد: تجربه دور پیشین تحریم‌ها نشان می‌دهد که هرچند هزینه‌های مبادلات بیشتر می‌شود، اما مسیرهای جایگزین برای صادرات و واردات شکل می‌گیرد. از همین‌رو، تحریم‌ها هرچند فشارزا هستند، اما به‌تنهایی تعیین‌کننده سرنوشت نرخ ارز نخواهند بود.
ریشه‌های داخلی التهاب ارزی
زنگینه در ادامه تصریح کرد: واقعیت این است که بازار ارز ایران فقط تحت تأثیر سیاست خارجی یا فشارهای بیرونی نیست. بخشی مهم از دلایل افزایش نرخ ارز به ساختارهای داخلی بازمی‌گردد. رشد حدود ۳۵ درصدی نقدینگی در سال، نمونه‌ای بارز است. این حجم از تزریق پول به اقتصاد به‌طور طبیعی ارزش پول ملی را کاهش می‌دهد و زمینه را برای رشد نرخ دلار فراهم می‌سازد. به بیان دیگر اینکه نرخ رشد نقدینگی ۳۵ درصد است این دیگر تقصیر تحریم‌ها نیست.
او افزود: از همین منظر، مدیریت بازار ارز نیازمند اصلاحات ساختاری و مالی است. کسری بودجه مزمن دولت، ناترازی بانک‌ها، ضعف بهره‌وری و بی‌توجهی به اصلاحات اقتصادی، عواملی هستند. تحریم‌ها این مشکلات را تشدید می‌کنند، اما منشأ اصلی بسیاری از این چالش‌ها در داخل است.
مدیریت انتظارات، کلید ثبات ارزی
این اقصاددان با بیان اینکه برای مقابله با این وضعیت، دولت باید سیاستی شفاف و صادقانه در پیش گیرد اضافه کرد: توضیح واقعیت‌ها برای مردم، اقناع افکار عمومی و نشان‌دادن چشم‌اندازی روشن، می‌تواند نقش مهمی در آرام کردن بازار داشته باشد. علاوه بر این، اعلام شفاف اولویت‌های وارداتی و تخصیص ارز برای کالاهای اساسی و دارو به جامعه اطمینان می‌دهد که نیازهای ضروری تأمین خواهد شد و نیازی به هجوم به بازار ارز نیست.
نقش دیپلماسی در آرامش بازار
زنگنه افزود: هرچند اصلاحات داخلی ضروری است، اما نمی‌توان نقش روابط خارجی را نادیده گرفت. باز نگه داشتن دریچه‌های تجارت از طریق توافق‌های سیاسی، تقویت روابط با همسایگان، استفاده از ارزهای ملی و پیمان‌های تهاتری، ابزارهایی هستند که فشار تحریم‌ها را کاهش می‌دهند. هرقدر شبکه تجاری و مالی ایران گسترده‌تر شود، مسیر ورود ارز متنوع‌تر شده و بازار داخلی آرام‌تر خواهد بود.
او تاکید کرد: حتی توافق‌های محدود سیاسی می‌تواند فضای اقتصادی را بهبود بخشد. باز شدن یک روزنه دیپلماتیک، امکان کاهش هزینه مبادلات را فراهم می‌کند و از فشار روانی تحریم‌ها می‌کاهد. در نتیجه، انتظارات تورمی کاهش یافته و تقاضای غیرضروری برای ارز مهار می‌شود.
بانک مرکزی مستقل و سیاست‌گذاری عقلانی
این کارشناس اقتصادی گفت: یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های ثبات ارزی، استقلال بانک مرکزی در تصمیم‌گیری است. اگر این نهاد بتواند بدون فشارهای سیاسی، سیاست‌های ارزی را اجرا کند، مدیریت بازار بسیار کارآمدتر خواهد بود. از سوی دیگر، سیاست‌های ارزی باید واقع‌بینانه و متناسب با شرایط اقتصاد کلان باشد. تثبیت مصنوعی نرخ ارز، تنها به انباشت فشارها و بروز شوک‌های شدیدتر در آینده منجر می‌شود. در مقابل، حرکت نرخ دلار در یک کانال مشخص و قابل پیش‌بینی، هم برای فعالان اقتصادی و هم برای جامعه اطمینان‌بخش است.
ثبات، مهم‌تر از سطح نرخ ارز
زنگنه اعلام کرد: واقعیت این است که آسیب اصلی اقتصاد ایران از جهش‌های ناگهانی و بی‌ثباتی‌های شدید ارزی ناشی می‌شود، نه از افزایش تدریجی قیمت دلار. زمانی که نرخ ارز قابل پیش‌بینی باشد، حتی اگر روندی افزایشی داشته باشد، بنگاه‌ها و مردم می‌توانند برنامه‌ریزی کنند. اما بی‌ثباتی و نوسان‌های شدید، هرگونه تصمیم‌گیری اقتصادی را مختل می‌سازد و سرمایه‌گذاری را به تعویق می‌اندازد.
او تاکید کرد: از همین‌رو، هدف اصلی سیاست‌گذاران باید مهار شوک‌ها و جلوگیری از انفجارهای ارزی باشد. اگر مسیر مدیریت درست انتخاب شود، شوک ناشی از مکانیزم ماشه می‌تواند به‌جای بحران، تنها به یک نوسان محدود در بازار ارز تبدیل شود.
منبع: همشهری آنلاین، سایت خبری روزنامه همشهری | hamshahrionline