ایران زیر ذره‌بین رسانه‌ها؛ «برخلاف گمانه‌زنی‌ها، نشانه‌ای از فروپاشی حکومت ایران دیده نمی‌شود»

روزنامه بریتانیایی تایمز گزارشی در مورد سرکوب‌ها در ایران منتشر کرده که خلاصه آن را می‌خوانید: «ایران ده‌ها هزار نفر را پس از دستور حکومت برای شناسایی و دستگیری جاسوسانی که گفته می‌شود به اسرائیل در ترور فرماندهان نظامی کمک کرده‌اند، بازداشت کرده است. دولت از مردم خواسته افراد “مشکوک” را به پلیس معرفی کنند و رئیس قوه قضائیه وعده برخورد “قاطع و قانونی” داده است.

سازمان ملل می‌گوید اقلیت‌های قومی و مذهبی به‌طور خاص هدف قرار گرفته‌اند و هزاران افغان اخراج شده‌اند. خبرنگاران و فعالان حقوق بشر هم جزو بازداشت‌شدگان هستند.

این سرکوب پس از آن رخ داد که در جنگ اخیر با اسرائیل، عملیات مخفی موساد و نفوذ اطلاعاتی عمیق، سامانه دفاع هوایی ایران را از کار انداخت، فرماندهان ارشد و نزدیک به ۲۰ دانشمند هسته‌ای کشته شدند و اسرائیل با آزادی کامل در آسمان ایران عملیات انجام داد.

تحلیلگران می‌گویند این موج بازداشت بیشتر واکنشی به “تحقیر بزرگ” ناشی از نفوذ اسرائیل است تا رسیدگی واقعی به مشکل. حکومت همچنین نگران نارضایتی عمومی و احتمال اعتراضات تازه پس از جنگ و بحران اقتصادی است. مخالفان می‌گویند جمهوری اسلامی در مسیر سقوط تدریجی قرار دارد، هرچند هنوز در آستانه فروپاشی نیست.

در حالی که ایران گهگاه خبر بازداشت یا اعدام جاسوسان را اعلام می‌کند، در مورد نفوذی‌های سطح بالا سکوت کرده و گفته می‌شود ساختارهای اطلاعاتی و امنیتی را بازبینی کرده است. سازمان ملل هشدار داده هدف‌گیری اقلیت‌ها آسان بوده، اما منبع اصلی نشت اطلاعات در سطوح بالای حکومت هنوز پنهان مانده است.»

اندیشکده آمریکاییِ «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» (Foundation for Defense of Democracies) مقاله‌ای به قلم آنجلا هوارد، پژوهشگر مالی و اقتصادی منتشر کرد که چکیده آن را می‌خوانید: «دولت ترامپ در ۷ اوت شبکه‌هایی را که در انتقال غیرقانونی پول به ایران نقش داشتند تحریم کرد؛ یکی از این شبکه‌ها سیستم پیام‌رسانی بانکی برون‌مرزی برای دور زدن نظام مالی تحت رهبری آمریکا ایجاد کرده بود و دیگری با محوریت بانک فراساحلی “سایروس” به‌عنوان پوششی برای بانکداری ایران فعالیت می‌کرد. همچنین یک شرکت فناوری اطلاعات که در سرکوب داخلی ایران نقش داشت، هدف قرار گرفت.

مشکل اصلی، نبود شفافیت در نظام مالی جهانی است که به ایران اجازه می‌دهد از طریق شرکت‌های صوری، بانک‌های سایه و مالکیت‌های چندلایه، معاملات و فروش نفت خود را پنهان کند. نمونه آن، شبکه کشتیرانی تحریم‌شده در ژوئیه است که ظرف هفت سال ده‌ها میلیارد دلار به ایران رساند.

چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران (حدود ۹۰٪ صادرات) است و شرکت‌های بزرگ، از جمله «واندا هولدینگ»، به خرید نفت و قاچاق انرژی ایران کمک می‌کنند. این درآمدها برنامه‌های موشکی، پهپادی و هسته‌ای ایران را تأمین مالی می‌کند. برخی شرکت‌های واسطه در هنگ‌کنگ و دیگر کشورها مسیر پول را پنهان می‌سازند.

با وجود تحریم‌های جدید، صادرات نفت ایران کاهش چشمگیری نداشته زیرا آمریکا، کشورها و شرکت‌های واسطه و تسهیل‌کننده به‌ویژه در چین را هدف قرار نداده است. برای اثربخش کردن تحریم‌ها باید: شرکت‌های چینی مرتبط با شبکه‌های مالی ایران به‌طور مشخص نام‌گذاری و تحریم شوند، اطلاعات عمومی درباره شبکه‌های پنهان ایران منتشر شود، از مذاکرات تجاری با چین برای فشار در زمینه توقف خرید نفت ایران استفاده شود تا هدف نهایی که کاهش تقاضای جهانی برای نفت ایران و ضربه دائمی به منابع درآمدی تهران است، محقق شود.»

نشریه آمریکاییِ نشنال اینترست، تحلیلی به قلم شارلوت کراوز پژوهشگر «شورای سیاست خارجی آمریکا» منتشر کرد که خلاصه آن بدین شرح است: «پس از “جنگ تحقیرآمیز دوازده‌روزه” تابستان امسال، برخلاف گمانه‌زنی‌ها، نشانه‌ای از فروپاشی حکومت ایران دیده نمی‌شود. حملات اسرائیل و آمریکا به برنامه هسته‌ای ایران امید به تغییر سیاسی را برانگیخت، اما چند هفته بعد این امیدها کمرنگ شد.

با وجود جمعیتی عمدتاً شهری، تحصیل‌کرده و سکولار و سابقه اعتراضات دموکراسی‌خواهانه، حکومت روحانیون همچنان منسجم است. ریشه دوام آن در تاریخ طولانی و پرتنش ایران نهفته است؛ کشوری با هویت فارسی و اکثریت شیعه که هم در سطح قومی و هم مذهبی با بخش اعظم جهان عرب و سنی اختلاف دارد. این ویژگی‌ها، همراه با سابقه مقاومت در برابر هجوم‌ها (از اعراب تا مغول)، نوعی همبستگی ملی ایجاد کرده که حتی در جنگ ایران و عراق و بحران‌های کنونی نیز حفظ شده است.

در جنگ اخیر، برخی مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی از احتمال انقلاب دموکراتیک سخن گفتند، اما اعتراضی شکل نگرفت و رهبران کشته‌شده به سرعت جایگزین شدند. حکومت نیز با استفاده از نمادهای ملی‌گرایانه انسجام داخلی را تقویت کرد.

در مواجهه با مساله ایران، دیپلماسی به تنهایی راه‌حل نیست، زیرا ایران به دلیل پیشینه تاریخی، نگاه بی‌اعتمادی به جهان دارد و صدور ایدئولوژی انقلابی را لازمه بقای خود می‌داند. در نتیجه، آمریکا اگر نتواند حکومت ایران را سرنگون یا آرام کند، باید راهبردی برای مهار بلندمدت آن اتخاذ کند؛ راهبردی که هم متحدان منطقه‌ای را مطمئن کند، هم شبکه نیروهای نیابتی ایران را تضعیف کند و هم معماری امنیتی منطقه را تقویت کند.

کاخ سفید همچنان تمایل به توافق هسته‌ای جدید دارد و اگر ترکیب مناسبی از مشوق‌ها و فشارها به‌کار گیرد، ممکن است توافقی گسترده‌تر و مفیدتر از برجام ۲۰۱۵ حاصل شود. با این حال، تغییر واقعی در ایران تنها زمانی رخ می‌دهد که مردم ایران آن را رقم بزنند و تا آن زمان، آمریکا باید تهدید جمهوری اسلامی را برای همسایگان و غرب کاهش دهد.»

رسانه تحلیلی دفنس اند سکوریتی مانیتور (Defence and Security Monitor)، دیدگاه دانیل دارلینگ، مدیر بخش بازارهای نظامی و دفاعی در Forecast International را در مورد جنگ هوایی ایران و اسرائیل منتشر کرد که خلاصه آن را می‌خوانید: « جنگ اخیر هوایی اسرائیل با ایران بیش از شش هفته پیش پایان یافت، اما تحلیلگران نظامی همچنان در حال بررسی موفقیت‌ها، ناکامی‌ها و نوآوری‌های تاکتیکی آن هستند.

حکومت تهران نیز که بیش از هر چیز به بقای خود و کنترل جمهوری اسلامی می‌اندیشد، اکنون در تلاش است تا توان نظامی آسیب‌دیده خود را بازسازی کند و با دمیدن بر حس وطن‌پرستی، ضعف‌هایش را پنهان سازد.

ارزیابی عملیات نظامی دو طرف، دو واقعیت قابل پیش‌بینی را تأیید کرد:

۱.هیچ سامانه دفاع هوایی نفوذناپذیر نیست. حتی سامانه پیشرفته و چندلایه اسرائیل، با وجود کارایی بالایش، نرخ اصابت ۱۴ درصدی را تجربه کرد.

۲.تاب‌آوری صنعتی حیاتی است. جنگ‌های شدید نیازمند زنجیره تأمین امن، ذخایر مهمات کافی و ظرفیت تولید مداوم هستند. در طول جنگ، کاهش ذخایر موشک‌های رهگیر اسرائیل، زمان عملیات را کوتاه و گزینه‌های راهبردی را محدود کرد.

برای آمریکا نیز این موضوع فوریت دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهد دفاع از پایگاه العدید قطر در برابر حمله موشکی ایران، نیازمند شلیک ۳۰ موشک پاتریوت برای انهدام ۱۳ فروند از ۱۴ موشک ورودی بود؛ نسبتی نگران‌کننده برای هر نبرد بزرگ آینده.

جنگ اسرائیل و ایران یادآور این نکته است که آمادگی در قرن ۲۱ تنها به داشتن سامانه‌های پیشرفته خلاصه نمی‌شود، بلکه داشتن ظرفیت و تاب‌آوری برای پشتیبانی و استمرار آن‌ها نیز ضروری است.»